Παραδοσιακή διατηρητέα πολιτεία της Λέσβου με μεσαιωνικό χρώμα

Μήθυμνα (Μόλυβος) – Παραδοσιακή διατηρητέα πολιτεία της Λέσβου με μεσαιωνικό χρώμα

Η Μήθυμνα ή ο Μόλυβος είναι μεγάλος παραδοσιακός οικισμός της Λέσβου με 1.497 κατ. (2001). Το εντυπωσιακό φρούριο στην κορυφή βραχώδους υψώματος, το λιμάνι με τα ψαροκάικα και τις βάρκες, τα πετρόχτιστα σπίτια και αρχοντικά, πραγματικά αρχιτεκτονικά στολίδια, τα γραφικά καλντερίμια συνθέτουν ένα εξαιρετικής ομορφιάς οικιστικό σύνολο, που γοητεύει τους επισκέπτες.

Κατοικημένη από τους Προϊστορικούς Χρόνους, η αρχαία Μήθυμνα, που γνώρισε τη μεγαλύτερη άνθησή της κατά την Αρχαϊκή Περίοδο, υπήρξε μια από τις σημαντικότερες πόλεις της Λέσβου, πατρίδα του λυρικού ποιητή και φημισμένου κιθαρωδού Aρίονος (7ος-6ος αιώνας π.Χ.). Ο ποιητής και πεζογράφος Aργύρης Eφταλιώτης, ένας από τους κυριότερους εκπροσώπους του δημοτικισμού, γεννήθηκε στη Μήθυμνα, ενώ ο μικρασιατικής καταγωγής λογοτέχνης και ακαδημαϊκός Hλίας Bενέζης έζησε στην όμορφη πολιτεία της Λέσβου. Οι εκκλησίες του Αγίου Παντελεήμονα, της Αγίας Κυριακής και του Ταξιάρχη (η παλαιότερη), το αρχοντικό Κομνηνάκη Κράλλη (κτίριο της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών), το σπίτι του Εφταλιώτη, οι βρύσες της οθωμανικής περιόδου, με ανάγλυφες διακοσμήσεις και επιγραφές, δίνουν ξεχωριστό χρώμα στο Μόλυβο.

Στην Ευθαλού (Εφταλού), παραλιακό οικισμό με ιαματικές πηγές, σε μικρή απόσταση από τη Μήθυμνα, βρίσκονται το εξοχικό του Βενέζη και ο τάφος του Εφταλιώτη. Ωραία θέα στο Μόλυβο προσφέρει ο Βαφειός, γειτονικό χωριό με λιθόστρωτα καλντερίμια, γνωστό για τις παραδοσιακές ταβέρνες του.

ΙΣΤΟΡΙΑ

Η Αρχαία Μήθυμνα, η θέση της οποίας εντοπίζεται στην ίδια θέση με τη σύγχρονη, ήταν πόλη αντίπαλη της Μυτιλήνης και όλων των υπολοίπων πόλεων της νήσου ως μόνη αττικίζουσα.

“Κατά τον πόλεμο, η Μήθυμνα, με απόφαση του αρχηγού των Πελασγών Πυλαίου, συμμάχησε με τους Τρώες. Όπως αναφέρει ο Όμηρος, έγινε στόχος επιδρομών των Αχαιών, που ήθελαν να αποκόψουν τους Τρώες από κάθε βοήθεια των συμμάχων τους.

Σε μια απ’ αυτές τις επιδρομές, ο – κατά τον Όμηρο – Θεόμορφος Αχιλλέας πολιόρκησε στενά τη Μήθυμνα, αλλά συνάντησε μεγάλη αντίσταση κι η πολιορκία τραβούσε σε μάκρος.

Τότε η Βασιλοπούλα της Μήθυμνας Πεισιδίκη, παράφορα ερωτευμένη με το μυθικό ήρωα, που φήμη του διέτρεχε από άκρη σε άκρη την Ελλάδα, τον βοήθησε αποφασιστικά να καταλάβει την πόλη.

Η προδοσία της Πεισιδίκης προς την πατρίδα της δε βρήκε κατανόηση, έστω κι αν έγινε εξαιτίας ενός απελπισμένου έρωτα. Έτσι ο Αχιλλέας διέταξε να την εκτελέσουν με λιθοβολισμό. Στη συνέχεια, εκτέλεσε στα τείχη της πόλης τους ήρωες Λάμπετον και Ικετάονα, που ήταν γιος του Λεπέτυμνου και της Μήθυμνας, καθώς και τον Τράμβυλο.
Την κατάληψη της Μήθυμνας από τον Αχιλλέα ακολούθησε σε λίγο και η άλωση της Τροίας.”

Περί τον 5ο αιώνα π.Χ., όπως μαρτυρεί ο Ηρόδοτος, είχε επιτεθεί κατά της επίσης σπουδαίας πόλης, μετά τη Μυτιλήνη, της Αρίσβη την οποία και εξανδραπόδισε. Το γεγονός αυτό την είχε απομονώσει απ΄ όλες τις άλλες πόλεις της νήσου.

Στον Πελοποννησιακό πόλεμο ήταν με το μέρος των Αθηναίων. Έτσι δεν πήρε μέρος στην αποστασία της νήσου (428 π.Χ.) από τη συμμαχία των Αθηναίων, όπου και άρχισαν τότε οι επιχειρήσεις μεταξύ αυτής και της Μυτιλήνης. Περιελούσα όμως η Λέσβος στους Αθηναίους από το 411 π.Χ. την πόλη υπεράσπιζε φρουρά των Αθηναίων.

Ο Λακεδαιμόνιος όμως ναύαρχος Καλλικρατίδας κατάφερε με έφοδο να καταλάβει την πόλη την οποία στη συνέχεια και λεηλάτησε, το 407 π.Χ.
Το 389 π.Χ. ο Αθηναίος Θρασύβουλος φέρεται να ανακατέλαβε την πόλη, αφού νίκησε το Σπαρτιάτη αρμοστή Θηρίμαχο, οπότε η πόλη έγινε μέλος της συμμαχία. Το 167 π.Χ. επεκτάθηκε με την προσάρτηση της πόλης της Άντισσας.
Σήμερα σώζονται ελάχιστα τμήματα του τείχους και του λιμανιού, ερείπια του υδραγωγείου και μερικών οικοδομημάτων. Με τις ανασκαφές βρέθηκαν τάφοι, όστρακα από αγγεία κ.ά. Το κάστρο της Μήθυμνας είναι χτισμένο πάνω στα λείψανα της αρχαίας οχύρωσης, στην κορυφή του λόφου. Θεμελιώθηκε κατά τους Βυζαντινούς χρόνους, κατά μία εκδοχή τον 6ο αιώνα επί αυτοκράτορα Ιουστινιανού, γνωστού για την οικοδομική του δραστηριότητα.

Το 1128 κυριεύτηκε από τους Ενετούς και από το 1204 έως το 1287 ήταν υπό την κατοχή του Βαλδουίνου Β΄ της Φλάνδρας. Κατά μια άλλη άποψη, το κάστρο χτίστηκε μετά τα μέσα του 13ου αιώνα με σκοπό να καταστεί δυνατή η αντιμετώπιση των Τούρκων και Φράγκων επιδρομέων.

Πάντως, στα τέλη του 13ου αιώνα πέρασε στα χέρια των Καταλανών. Το 1373 ο Γατελούζος Φραγκίσκος Α΄ επέφερε ενισχύσεις και επισκευές στο κάστρο.
Η σημερινή μορφή του κάστρου είναι αποτέλεσμα των εργασιών του 14ου αιώνα και των οθωμανικών προσθηκών μετά το 1462.