ΙΣΤΟΡΙΑ

Ιδρύθηκε από τον Rinaldo Piaggio το 1884, παράγοντας αρχικά ατμομηχανές και βαγόνια σιδηροδρόμων. Κατά τη διάρκεια του Α’ Π. Π. η εταιρεία επικεντρώθηκε στην παραγωγή αεροσκαφών. Κατά τη διάρκεια του Β’ Π. Π. η εταιρεία παρήγαγε βομβαρδιστικά, και το τέλος του την βρήκε με το εργοστάσιο στην Pontedera κατεδαφισμένο τελείως από τους βομβαρδισμούς των συμμάχων.

Η παραπαίουσα οικονομία, οι βομβαρδισμένοι/διαλυμενοι δρόμοι οδήγησαν τον Enrico Piaggio, γιο του ιδρυτή, να ασχοληθεί με κάτι άμεσο, μαζικό και προσιτό σαν μέσο μεταφοράς γιυτό τον λόγο ζήτησε από τον Αεροναυπηγό Corradino D’Ascanio, υπεύθυνο για το σχεδιασμό και την κατασκευή των πρώτων σύγχρονων ελικοπτέρων της Agusta (θα κάνουμε ξεχωριστό αφιέρωμα στο φόρουμ), που τότε δούλευε για τον Innocenti, να δημιουργήσει ένα απλό, ανθεκτικό και προσιτό όχημα.

Το όχημα έπρεπε να είναι … unisex, εύκολο στην οδήγηση, να μπορεί να μεταφέρει έναν επιβάτη, και
να ΜΗΝ λερώνει τα ρούχα τους…! Tο ’45 ένα ψιλοπρωτόγονο scooter κάνει την εμφάνισή του με το χαϊδευτικό όνομα Paperino. Με εσωτερικό όνομα MP5 και σχεδιαστές τους Renzo Spolti and Vittorio Casini δεν ικανοποίησε αρκετά. Ως πηγή έμπνευσης φέρεται το καναδικό προπολεμικό scooter Cushman53 το οποίο ως μικρό, βολικό και αερομεταφερόμενο υποστηρικτικό μέσο του Αμερικάνικου στρατού κυκλοφορούσε ευρέως στην Ευρώπη.

Ενώ ο Ascanio δεν ήταν και ο πιο θερμός υποστηρικτής των 2τροχων! και κάπως έτσι προέκυψε η εξέλιξη σε MP6.

εγκρίθηκε
…κι έρχεται το 1946 που ξεκινάει η παραγωγή της θρυλικής Vespa [= «σφήκα»], η ιταλική γλώσσα αποκτά ένα νέο ρήμα «vespare», η ελληνική -πλέον- λέξη βέσπα χαρακτηρίζει ολόκληρη κατηγορία 2κυκλων.

Τα βασικά τεχνικά της χαρακτηριστικά τα ξέρετε: 2χρονος αερόψυκτος [με τον χαρακτηριστικό ανεμιστήρα] με κιβώτιο ταχυτήτων στο αριστερό χερι, «πλαίσιο» από μορφοποιημένα μεταλλικά φύλλα, μονόμπρατσο με υστερούντα βραχίονα εμπρός ενιαίο και αρχικά μη αναρτώμενο σύνολο κινητήρα+μετάδοσης [εν συνεχεία, με μονό αμορτισέρ] και ΦΥΣΙΚΑ ρεζέρβα!

Αυτά λέει η ιστορία, η μη-ρομαντική πλευρά [των επιχειρήσεων] έχει ως εξής: Τα γεμάτα ταμεία από την επιτυχία της Vespa, διατίθεντο για ανάπτυξη νέων προϊόντων, συμπεριλαμβανομένου και του Vespa 400, ενός μικρού επιβατικού αυτοκινήτου το ’57.

Το ’59, η Piaggio πέρασε στον έλεγχο της οικογένειας Agnelli, ιδιοκτήτες της Fiat.
Το ’64 διαχωρίζονται οι 2 βασικές δραστηριότητες [αεροναυπηγική και μοτοσικλετες] .

Η αεροναυπηγική εταιρεία ονομάστηκε IAM Rinaldo Piaggio που σήμερα ως Piaggio Aero ελέγχεται από την οικογένεια του Piero Ferrari, ο οποίος κατέχει και το 10% της …οικογενειακής επιχείρησης.

Το ’69 η εταιρεία αγόρασε την Gilera.
Συνεχίζοντας τα μη-ρομαντικά , όπως οι περισσότερες εταιρείες που πέρασαν από τα χέρια των Agnelli, ακολούθησε μια μακρά περίοδος που η Piaggio βολόδερνε χωρίς ουσιαστικά νέα ανταγωνιστικά προϊόντα, χωρίς κατευθυνση μέχρι που το ’97 μετά το θάνατο του Giovanni Alberto Agnelli τότε CEO μία από τις γνωστές «επενδυτικές» εταιρείες προσπάθησε [και ευτυχώς απέτυχε] να την ξε-πουλήσει σε κάποιους «φερέλπιδες» Κινέζους.

Ομως το παραμύθι της συμπαθέστατης βέσπας έχει ευτυχή κατάληξη!
εμφανίζεται από το πουθενά ο Roberto Colaninno πετυχημένος businessman που πιστεύοντας στο προϊόν, προσλαμβάνει τον Rocco Sabelli ο οποίος ανασχεδιάζει όλη την γραμμή παραγωγής πάνω σε Ιαπωνικά πρότυπα! Δίνοντας κίνητρα και ΧΩΡΙΣ απολύσεις, η βέσπα εξελίχθηκε [ξανα-ανακαλύφθηκε και η κατηγορία] η φίρμα απογειώθηκε μαζί με τα έσοδα κι έτσι εξαγόρασε και την Aprilia με προίκα την MotoGuzzi] την Derbi αλλά και την Ligier που ειδικεύεται στα …extra-super-ultra-mini αυτοκινητάκια πόλεως.

Η Vespa εξελίχτηκε από ένα και μοναδικό μοντέλο μικρού μοτοποδηλάτου που κατασκεύαζε η Piaggio & Co στην Pontedera της Ιταλίας το 1946.

Αυτό το μικρό μηχανάκι μετατράπηκε σε μια ολόκληρη σειρά παραγωγής, μια από τις εφτά που ανήκουν στην Piaggio την μεγαλύτερη κατασκευάστρια μοτοσυκλετών στην Ευρώπη σήμερα (ανάλογα με τις πωλήσεις).

Από την στιγμή της σύλληψης της, η Vespa είναι γνωστή για

  • το βαμμένο, πρεσαριστό ατσάλινο μονοκόμματο σκελετό που αγκαλιάζει και καλύπτει τον κινητήρα. (Κλείνοντας τον κινητήρα αποκλείει την βρομιά και το γράσο).
  • Μια πλατειά βάση για τα πόδια (που τα προστατεύει ταυτόχρονα), και βέβαια
  • το αναγνωρίσιμο fairing (που προστατεύει από τον αέρα)

Ως το πρώτο πραγματικά παγκόσμια επιτυχημένο scooter, η Vespa έγινε πολλές φορές το επίκεντρο στην λαϊκή κουλτούρα και έφτασε να συμβολίζει ένα συγκεκριμένο στυλ προσωπικού μεταφορικού μέσου.

Μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο η Ιταλία, στην σκιά των ενεργειών της ενάντια των συμμάχων, είδε την βιομηχανία κατασκευής αεροσκαφών της να περιορίζεται σε όγκο και στις δυνατότητες.

Η έμπνευση για τη σχεδίαση της Vespa μας παραπέμπει στα προπολεμικά χρόνια και συγκεκριμένα στα scooter που κατασκεύαζε η εταιρία Cushman στην Nebraska των ΗΠΑ.
Αυτά τα λαδί μικρά scooters βρέθηκαν στην Ιταλία σε μεγάλους αριθμούς ως μεταφορικό μέσον που είχε παραγγείλει ο Αμερικανικός στρατός για τις μονάδες των Αλεξιπτωτιστών και των Πεζοναυτών.

Ο Αμερικανικός στρατός τα χρησημοποίησε για να σπάζει τις τακτικές αμύνης των Ναζί που περιελάμβαναν την καταστροφή δρόμων και γεφυρών, ιδιαίτερα στις Δολομιτικές Άλπεις και την περιοχή των Αυστριακών συνόρων. Πρίν τον πόλεμο ο υπάλληλος της Piaggio, Μηχανικός Αεροναυπηγικής, Στρατηγός Corradino D’Ascanio, που είναι και ο επίσημος σχεδιαστής του πρώτου σύγχρονου ελικοπτέρου από την Agusta, βρέθηκε με την υποχρέωση να σχεδιάσει ένα απλό, γεροφτιαγμένο και οικονομικό όχημα για τον Ferdinando Innocenti, που η πριν τον πόλεμο ενασχόληση του με την βιομηχανία σωλήνων Innocenti υπέφερα από τα γενικά προβλήματα της μεταπολεμικής Ιταλίας.

Ο Innocenti ανάθεσε στον D’Ascanio την σχεδίαση ενός οχήματος τόσο για άντρες όσο και για γυναίκες που να έχει τη δυνατότητα να μεταφέρει και δεύτερο επιβάτη και να μην λερώνει τα ρούχα του οδηγού του. Ο D’Ascanio, που μισούσε τις μοτοσυκλέτες, σχεδίασε ένα εντελώς επαναστατικό όχημα.


Χτίστηκε γύρο από ένα προστατευτικό κάλυμμα με τις αλλαγές των ταχυτήτων στο χέρι και τον κινητήρα κατευθείαν αναρτημένο στον πίσω τροχό. Η μπροστινή προστατευτική «ασπίδα» κρατούσε τον αναβάτη καθαρό και στεγνό σε σύγκριση με τους αναβάτες των μοτοσυκλετών. Το χαμηλό πέρασμα για τα πόδια έδινε την δυνατότητα (συμπεριλαμβανομένων και των γυναικών) να οδηγηθεί με ρούχα τα οποία κάνανε την οδήγηση άλλων οχημάτων μια μικρή περιπέτεια.
Το μπροστινό ψαλίδι, μιμούμενη το σύστημα προσγείωσης των αεροσκαφών, επέτρεπε την εύκολη αλλαγή της διεύθυνσης του οχήματος.
Η εσωτερική μετάδοση κίνησης, κατευθείαν στον τροχό, καταργούσε την αλυσίδα που υπήρξε πηγή βρομιάς, λαδιού και μιας αισθητικής μιζέριας.

Αυτή η βασική σχεδίαση θα επέτρεπε να σχηματιστούνε διάφορες εξελίξεις στο εξωτερικό κάλυμμα που θα είχε σαν αποτέλεσμα και την εξέλιξη νέων μοντέλων.
Παρόλα αυτά, ο D’Ascanio δεν συνέχισε την συνεργασία του με τον Innocenti, ο οποίος δεν ενθουσιάστηκε με την ιδέα ενός πρεσαριστού σκελετού μιας και ήθελε να εκμεταλλευτεί, την πριν τον πόλεμο βιομηχανία σωλήνων που είχε, προτιμώντας έναν σωληνωτό σκελετό.Ο D’Ascanio απελευθερώθηκε από τον Innocenti, και πήγε τα σχέδιά του στον Enrico Piaggio ο οποίος κατσκεύσε τελικά την Vespa το 1946. Ο Innocenti, μετά από πολλά προβλήματα με την σχεδίαση αλλά και την κατασκευή ενός σωληνοτού σκελετού ξεκίνησε την κατασκευή της πιο ακριβής στην κατασκευή Lambretta.

Στις 23 Απριλίου του 1946, στις 12 το μεσημέρι στο κεντρικό γραφείο εφευρέσεων και κατασκευών του Ιταλικού Υπουργείου Βιομηχανίας & Εμπορίου στην Φλωρεντία η Piaggio έλαβε την πατέντα για μια “μοτοσυκλέτα σύμπλεγμα οργάνων και υλικών συνδυασμένα με ένα πλαίσιο που κάλυπτε όλα τα μηχανικά μέρη“.

Η βασική πατέντα περιλάμβανε το σχέδιο του προστατευτικού καλύμματος το οποίο στη συνέχεια θα επέτρεπε να αναπτυχθούν σ’ αυτό καινούργια στοιχειά που θα οδηγούσαν πολύ γρήγορα σε νέα μοντέλα του οχήματος..

Η πρώτη αυθεντική Vespa είχε πίσω ένα μαξιλαράκι για τον συνεπιβάτη, αυτό μπορούσε να αντικατασταθεί προαιρετικά με ένα κουτί αποσκευών. Η πρώτη αυθεντική εμπρός «ασπίδα» προστασίας (ποδιά) ήταν μια επίπεδη, αυτό αργότερα εξελίχθηκε σε μια διπλή καμπυλωτή ποδιά που επέτρεπε στο εσωτερικό της να δημιουργηθεί ένα ντουλαπάκι, αντίστοιχο αυτού, των αυτοκινήτων. Το καπάκι για το ντεπόζιτο της βενζίνης ήταν κάτω από το (ανακλώμενο) κάθισμα, πράγμα που λιγόστευε τα έξοδα για μια τάπα ασφαλείας με κλειδαριά και την επιπλέον επεξεργασία που χρειάζονταν τα εμφανή ντεπόζιτα των άλλων μοτοσικλετών.

Το μηχανάκι είχε πίσω άκαμπτη ανάρτηση και μια μικρή 8-ιντση ρόδα (200 mm) που έδινε τη δυνατότητα για μια συμπαγή σχεδίαση και πολύ χώρο για τα πόδια του οδηγού.

Η πρώτη αυτή Vespa είχε μια, οριζόντια τοποθετημένη δίχρονη 98 κυβικών μηχανή που επιδρούσε κατευθείαν στον πίσω τροχό χάρη σε ένα κιβώτιο ταχυτήτων τριών σχέσεων. Το μίγμα (για τον δίχρονο κινητήρα) του λαδιού και της βενζίνης παρήγαγε έντονο καπνό, ενώ έκανε έναν πολύ χαρακτηριστικό ήχο που έμοιαζε με της σφήκας.

Το πρώτο πρωτότυπο είχε τον αριθμό MP5 και βαφτίστηκε “Paperino” το ιταλικό όνομα του Donald Duck, ένα ψευδώνυμο που δόθηκε στο μηχανάκι από τους εργάτες λόγω του παράξενου σχήματός του. Στον Enrico Piaggio δεν άρεσε όμως ο σχεδιασμός και ζήτησε από τον D’Ascanio να το ξανασχεδιάσει – πράγμα που έκανε με μια πιο αεροδυναμική άποψη.

Το δεύτερο πρωτότυπο είχε τον αριθμό MP6 και όταν το έδειξαν στον Enrico Piaggio και αυτός άκουσε τον ήχο του κινητήρα φώναξε “Sembra una vespa!” (“Ακούγεται σαν σφήκα !”) Το Vespa (Σφήκα) έμεινε σαν όνομα. Vespa είναι στα Λατινικά αλλά και στα Ιταλικά η σφήκα και υιοθετήθηκε ως το νέο όνομα του οχήματος. Ωρμόμενοι από τον οξύ ήχο του κινητήρα αλλά και του σχήματός του. Το σφαιρικό πίσω κομμάτι ενώνονταν με το μπροστινό μ’ ένα στενό λαιμό και το τιμόνι φαίνονταν σαν δύο κεραίες. Ape είναι στα ιταλικά η μέλισσα. Έτσι ονομάστηκε η τρίκυκλη επιλογή του οχήματος που χρησιμοποιήθηκε ως μικρό φορτηγάκι συμπεριλαμβανομένου και του πολύ δημοφιλούς Auto Rickshaw.

Η Piaggio απέκτησε την πατέντα για την Vespa τον Δεκέμβριο του 1947.

Τα πρώτα 13 δείγματα εμφανιστήκαν την άνοιξη του 1946, αποκαλύπτοντας για πρώτη φορά την αεροναυτική τους καταγωγή.
Σ’ αυτά τα πρώτα δείγματα , μπορεί κανείς να αναγνωρίσει την τυπική πρακτική στην σχεδίαση και κατασκευή των αεροσκαφών.
Μεγάλη σημασία είχε δοθεί στην αεροδυναμική και ιδιαίτερα του πίσω καλύμματος του κινητήρα. Ήταν άλλωστε ένα από τα πρώτα οχήματα παγκοσμίως που χρησιμοποίησαν το «monocoque» δηλαδή κατασκευή όπου το κουβούκλιο είναι ενιαίο κομμάτι του σασί.

Η εταιρία εξαρχής ήθελε η Vespa να παραχθεί μαζικά και η μεγάλη βιομηχανική πείρα, τους οδήγησε στην δημιουργία μίας αλυσίδας κατασκευής στα πρότυπα της αμερικανικής Ford. Το μηχανάκι παρουσιάστηκε στον τύπο στο Golf Club της Ρώμης, όπου οι δημοσιογράφοι αρχικά δεν ενθουσιάστηκαν με το περίεργο, σε παστέλ χρώματα, σαν παιχνίδι, όχημα που είδανε.
Τα τεστ όμως στο δρόμο τους αλλάξανε την άποψη μιας και η μικρή Vespa αν και χωρίς πίσω ανάρτηση ήταν πιο εύκολη στην οδήγηση από μια κοινή μοτοσικλέτα.

Ακολουθώντας την επίσημη παρουσίασή της στην έκθεση του Μιλάνου το 1946, τα πρώτα 50 κομμάτια πουληθήκαν σιγά – σιγά. Μόνο μετά την πώληση με δόσεις άρχισαν οι παραγγελίες να πληθαίνουν.

Η μεγαλύτερη διαφήμιση της Vespa ήταν το Hollywood.
Το 1952, η Audrey Hepburn καθισμένη πλαγίως με τον Gregory Peck να οδηγεί μια Vespa στην ταινία «Roman Holiday» θα περιηγηθούνε στην πανέμορφη Ρώμη. Αποτέλεσμα πάνω από 100,000 πωλήσεις.

Το 1956, ο John Wayne θα ξεκαβαλικεύει το άλογό του ανάμεσα στα γυρίσματα για να ιππεύει μια ατίθαση Vespa.
Μέχρι το τέλος της δεκαετίας του ’50, η Lucia Bose και ο σύζυγος της, ο ταυρομάχος Luis Miguel Dominguin,όπως και ο Marlon Brando, ο Dean Martin, και ο Abbe Lane έγιναν ιδιοκτήτες μίας Vespa.
Ο William Wyler κινηματογραφώντας την ταινία Ben Hur στη Ρώμη το 1959, επέτρεπε στον Charlton Heston να αφήνει τα άλογα και τις άμαξες για μια βόλτα με Vespa.
Λέσχες Vespa ξεφύτρωσαν παντού στην Ευρώπη, και μέχρι το 1952, παγκοσμίως τα μέλη των Vespa Club ξεπέρασε τους 50,000.
Μέχρι τα μέσα της δεκαετίας του ‘50, οι Βέσπες κατασκευάζονταν επίσημα στην Γερμανία, την Μεγάλη Βρετανία, την Γαλλία, το Βέλγιο και την Ισπανία.
Την δεκαετία του ’60 άρχισε η κατασκευή της και στην Ινδία, την Βραζιλία και την Ινδονησία.
Μέχρι το 1956, είχαν πουληθεί ένα εκατομμύριο μονάδες , κατόπιν δύο εκατομμύρια μέχρι το 1960.Μετά την προβολή της ταινίας “Διακοπές στη Ρώμη“ στην Μεγάλη Βρετανία ξεκίνησε το κίνημα των Mod’s που ως χαρακτηριστικό τους είχαν την ανέμελη ζωή και τις Βέσπες, τις οποίες συνηθίζαν να στολίζουνε κάπως υπερβολικά. Αντιπροσοπεύαν το αντίθετο των ατίθασων Rocker’s. Στη διάρκεια της δεκαετίας του ‘60, η Vespa συμβόλιζε την Ελευθερία και την φαντασία, κάτι που οδήγησε σε περεταίρω αύξηση των πωλήσεων. Τέσσερα εκατομμύρια μέχρι το 1970 και δέκα εκατομμύρια μέχρι το τέλος της δεκαετίας του ‘80. Ανάμεσα στο 1957 και το 1961 μια ως αντίγραφο σχεδιασμένη έκδοση της Vespa κατασκευάζονταν στην Σοβιετική Ένωση με το όνομα Vjatka-VP150. Με τις κομψές της γραμμές και την κλασσική της αισθητική, η Vespa αναγνωρίστηκε ως η επιτομή του ιταλικού σχεδιασμού.

Τα τελευταία χρόνια πολλοί κάτοικοι πόλεων είναι ιδιοκτήτες μιας καινούργιας ή μίας αναπαλαιωμένης Βέσπας. Η δύσκολη ανεύρεση χώρου στάθμευσης και το χαμηλό κόστος συντήρησης αυξήσανε περαιτέρω την ζήτηση της Vespa άλλα και των άλλων πλέον scooter. Αξιοθαύμαστη επίσης είναι η κληρονομικότητα της Vespa που περνά από γενιά σε γενιά σε συγκεκριμένες περιοχές (Ασία & Μεξικό) ως και σε πέντε μέλη μίας οικογένειας. Υπάρχει επίσης το μουσείο της Piaggio κοντά στο εργοστάσιο της στο κέντρο της Pontedera, κοντά στην Pisa, στην Tuscany.
Η μόνιμη έκθεση περιλαμβάνει τα οχήματα που ανα καιρούς περιοδεύουν από το μουσείο Guggenheim της Νέας Υόρκης ως το κέντρο Pompidou στο Παρίσι. Επήσεις εκεί βρίσκεται και η πιο διάσημη ίσως Vespa, η διασκευασμένη από τον Salvador Dali το 1962.